طلا به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین دارایی‌های ارزشمند، در بازارهای بین‌المللی و معاملات خرد روزمره مردم، کاربرد گسترده‌ای دارد. یکی از مباحث پراهمیت در خرید و فروش طلا، واحدهای اندازه‌گیری وزن است. در این متن واحدهای مرسوم را معرفی می‌کنیم، تبدیل‌های مهم را نشان می‌دهیم ودلیل وجود و کاربرد هر کدام را به‌صورت روشن توضیح می‌دهیم.
فهرست مطالب
واحدهای رایج وزن طلا
واحدهای رایج وزن طلا شامل چند نوع مختلف هستند که هر کدام کاربرد و سابقه خاص خود را دارند. گرم (g) که واحد سیستم متریک است، متداول‌ترین واحد در معاملات خرد طلا به شمار می‌رود و معمولاً برای قیمت‌گذاری هر گرم طلای 24 عیار استفاده می‌شود. علاوه بر گرم، واحد مثقال نیز در ایران و برخی کشورهای منطقه سابقه طولانی دارد و معادل ۴.۶۸۷۵ گرم است. برای معاملات بسیار خرد و اندازه‌گیری دقیق، واحد سوت (سوتک) به کار می‌رود که هر سوت برابر ۰.۲ گرم است و بنابراین هر گرم معادل ۵ سوت می‌باشد. در بازار جهانی فلزات گران‌بها، معمولاً از انس (ounce) استفاده می‌شود که نوع troy آن معادل ۳۱.۱۰۳۴۷۶۸ گرم است. همچنین برای نگارش‌های صنعتی یا شمش‌های بزرگ، واحدهایی مثلا کیلوگرم، گرمات و میلی‌گرم کاربرد دارند، به طوری که یک کیلوگرم برابر ۱۰۰۰ گرم است.
از نظر تبدیل واحدها، چند نکته مهم وجود دارد که همیشه باید در محاسبات در نظر گرفته شود: یک مثقال برابر ۴.۶۸۷۵ گرم است. یک سوت معادل ۰.۲ گرم است و بنابراین هر گرم برابر ۵ سوت می‌شود. یک انس troy تقریباً برابر ۳۱.۱۰۳۴۷۶۸ گرم یا ۶.۶۳۵۴ مثقال است. این روابط کمک می کنند که بتوانید وزن طلا را بین واحدهای مختلف به‌راحتی تبدیل و در معاملات داخلی و بین‌المللی از آن بهره ببرید.
دلیل تنوع واحدها
دلایل تنوع واحدهای اندازه‌گیری طلا و استفاده از واحدهای مختلف ریشه در چند عامل مهم دارد. تاریخ و سنت منطقه‌ای نقش قابل توجهی دارد. واحدهایی مثل مثقال در ایران، عراق و برخی کشورهای منطقه سابقه تاریخی طولانی دارند و قرن‌هاست که مردم و طلافروش‌ها به آن عادت کرده‌اند. حتی با معرفی واحد متریک، مثقال در فرهنگ محلی به‌عنوان معیار سنجش طلا همچنان محبوب باقی مانده است.
عامل دوم، نیاز به مقادیر متفاوت در معاملات است. معاملات خرد روزمره، مثلا خرید یا فروش نیم‌گرم طلای زینتی، به واحدهای کوچک‌تر نیاز دارند و واحد سوت برای این منظور مناسب است. در مقابل، در معاملات بین‌المللی و سرمایه‌گذاری نهادی، انس تروی استاندارد است چرا که بازار جهانی بر اساس انس قیمت‌گذاری می‌کند. همچنین برای خرده‌فروشی داخلی، واحد گرم رایج و کاربرپسند است. در حالی که برای خرید و فروش سنتی مثقال همچنان کاربردی است.
عامل سوم، استانداردهای بین‌المللی در برابر معیارهای محلی است. فعالیت بازار جهانی فلزات گران‌بها بر اساس انس تروی و قیمت دلاری است. در حالی که در بازارهای محلی مثل ایران، معمولاً قیمت‌ها را بر حسب هر گرم اعلام می‌کنند تا برای مشتریان ساده و قابل فهم باشند. از این رو، تبدیل بین انس و گرم برای فعالان بین‌المللی ضروری است.
عامل چهارم، مربوط به دقت و خردپذیری معاملات است. برای کالاهای بسیار کوچک یا محاسبه خلوص دقیق طلا، داشتن واحدهایی مثلا سوت باعث می‌شود؛ قیمت‌گذاری و تحویل با دقت بیشتری انجام شود.
عامل نهایی، عادت و گزارش‌دهی رسمی است. ادارات، فهرست‌ها یا قراردادهای قدیمی ممکن است هنوز از مثقال یا انس استفاده کنند. بازارها نیز بر اساس همین استانداردها گزارش‌دهی می‌کنند. به این ترتیب، تنوع واحدها هم از نظر تاریخی و فرهنگی و هم از نظر عملی و استانداردهای بازار توجیه دارد.
| بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری در طلا و نکاتی که باید بدانید |
تبدیل واحدها
دانستن رابطه بین واحدهای مختلف طلا برای محاسبه وزن، قیمت و خلوص لازم است. نگران تبدیل واحدها نباشید؛ نسبتا ساده است. یک مثقال برابر ۴.۶۸۷۵ گرم، هر سوت معادل ۰.۲ گرم است و بنابراین هر گرم برابر ۵ سوت است. همچنین یک انس troy معادل ۳۱.۱۰۳۴۷۶۸ گرم است.
برای مثال، اگر وزن یک قطعه طلای ۲۴ عیار برابر ۱۰ مثقال باشد، وزن آن بر حسب گرم از طریق ضرب ۱۰ در ۴.۶۸۷۵ محاسبه می‌شود که برابر ۴۶.۸۷۵ گرم خواهد بود. در صورتی که بخواهیم همین وزن را به انس تروی تبدیل کنیم، کافی است ۴۶.۸۷۵ را بر ۳۱.۱۰۳۴۷۶۸ تقسیم کنیم که تقریباً برابر ۱.۵۰۷ انس تروی می‌شود. برای انجام تبدیل‌های دقیق، لازم است از مقدار دقیق انس تروی یعنی ۳۱.۱۰۳۴۷۶۸ گرم استفاده کرد تا محاسبات کاملاً درست باشند.
وزن اسمی، عیار و وزن خالص طلا
در معاملات طلا، وزن جسم و وزن طلای خالص یکسان نیستند، مگر آنکه قطعه‌ای ۱۰۰٪ طلا باشد؛ مثل شمش ۲۴ عیار. دلیل این تفاوت این است که اغلب جواهرات از آلیاژ ساخته می‌شوند تا استحکام بیشتری داشته باشند و پرداخت آن‌ها آسان‌تر شود، بنابراین خلوص آن‌ها کمتر از ۲۴ عیار است.
خلوص طلا معمولاً با عیار (Karat / عیار) اندازه‌گیری می‌شود که مقیاسی بر اساس ۲۴ واحد است. برای مثال، طلای ۲۴ عیار تقریباً ۱۰۰٪ خالص است، طلای ۱۸ عیار برابر ۱۸/۲۴ یا ۷۵٪ خالص وطلای ۱۴ عیار حدود ۱۴/۲۴ یا ۵۸.۳۳٪ خالص می‌باشد. در برخی موارد، خلوص طلا به‌صورت عددی و بر اساس استاندارد میلی‌صدم (millesimal fineness) نیز نشان داده می‌شود؛ برای مثال عدد ۷۵۰ معادل ۷۵٪ طلای خالص است. توجه داشته باشید که برای محاسبه وزن طلای خالص یک قطعه، از فرمول زیر استفاده می‌شود:
وزن طلای خالص = وزن کل قطعه × (عیار ÷ ۲۴)
به عنوان مثال، اگر یک انگشتر با وزن کل ۵ گرم و عیار ۱۸ داشته باشیم، وزن طلای خالص آن برابر است با: ۵ × (۱۸/۲۴) = ۵ × ۰.۷۵ = ۳.۷۵ گرم طلای خالص.
در قیمت‌گذاری طلا نیز معمولاً قیمت پایه هر گرم طلای ۲۴ عیار در نظر گرفته شده و سپس متناسب با عیار ضرب می‌گردد. در انتها دقت داشته باشید که هزینه ساخت، اجرت و مالیات نیز به آن اضافه می‌شود.
نکات مهم کاربردی برای خریداران و فروشندگان
برای خریداران و فروشندگان طلا، رعایت چند نکته کاربردی اهمیت زیادی دارد. همیشه لازم است واحد وزن و عیار قطعه را به دقت بررسی کرد و مطمئن شد که قیمت اعلامی مربوط به کدام واحد است. آیا گرم، مثقال یا انس و همچنین مربوط به چه عیاری از طلا می‌باشد. آشنایی با تبدیل واحدها نیز ضروری است، زیرا برای مقایسه قیمت داخلی با قیمت جهانی نیاز است انس را به گرم تبدیل کنید یا بالعکس.
توجه به هزینه‌ها و اجرت ساخت نیز از نکات مهم دیگر است؛ قیمت نهایی یک قطعه جواهر معمولاً برابر است با حاصل ضرب وزن طلای خالص در قیمت هر گرم طلا بر اساس عیار، به علاوه اجرت ساخت و مالیات یا کارمزد. در ضمن باید نوسانات بازار جهانی را در نظر گرفت، زیرا قیمت انس تروی تحت تأثیر بازار جهانی و نرخ ارز قرار می‌گیرد و تبدیل و تطبیق دقیق قیمت‌ها نیازمند دقت بالاست. برای خرید شمش طلا یا طلای آبشده، توجه به علامت استاندارد، هولوگرام، تست و فاکتور فروش بسیار مهم است تا از صحت وزن و عیار واقعی اطمینان حاصل شود و معامله‌ای مطمئن انجام گردد.
نتیجه‌گیری
واحدهای مختلف اندازه‌گیری طلا مثلا گرم، مثقال، سوت و انس برای کاربرد و مخاطب خاصی طراحی شده‌اند. مثقال ریشه‌ای تاریخی و فرهنگی دارد و هنوز در بازارهای سنتی رایج است. گرم و سوت برای معاملات خرد و مشتری‌محور مناسب هستند وانس تروی واحد استاندارد در معاملات بین‌المللی و سرمایه‌گذاری‌های بزرگ محسوب می‌شود. برای دسترسی به اطلاعات به‌روز بازار و نرخ‌های مرجع، صفحات مرتبط با خرید طلا و قیمت طلای آبشده بهترین منبع هستند؛ جایی که می‌توانید قیمت‌های روز را مشاهده کرده و با تبدیل‌های واحدهای مختلف مقایسه کنید.
